Mary Wollstonecraft’ın ‘Hayat Hikayeleri’

Burak Akbalık

Feminizmin önde gelen isimlerinden Mary Wollstonecraft’ın ‘Hayata Dair Hikayeler’ adlı kitabı Fihrist Kitap tarafından Selen Tekçe Yılmaz çevirisiyle yayınlandı. Hem kadınların hem de kız çocuklarının eğitimini hayattan örneklerle ve dini referanslarla aktaran kitap, dönemi üzerinden değerlendirildiğinde akılcı bir metin olarak okunabilir.

Bir yazar ve filozof olarak Mary Wollstonecraft, özellikle eğitim ve toplumda kadınların eşitliğini savundu. Onun dönemi, Jean Jacques Rousseau gibi kadının doğal ve erkeklere tabi bir konumda olduğunu düşünen yazar ve filozofların egemen konumda olduğu bir döneme denk gelir. Erkek egemen edebiyat kanonu, Mary Wollstonecraft’ın yazdığı ve savunduğu fikirleri gözden kaçırmıştı. Yıllardır Mary Wollstonecraft fikirleri ve savunuculuğuyla değil, özel hayatıyla ön plana çıkmıştı. 19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başlarından itibaren özellikle Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere’de ortaya çıkan kadın oy hakkı hareketlerinin ve feminizmin yükselişiyle görmezden gelinen kitapların ve edebiyatçıların değerini tam olarak kavramak. 20. yüzyılın ortalarından itibaren önemli bir hareket olarak. tedarik edilen. Bu açıdan Mary Wollstonecraft ve ‘Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi’ adlı kitabı, feminizm açısından değerli olmasına rağmen, kendi döneminde doğru bedeli görmediği için dışlanmıştır.

Daha sonra hak ettiği fiyatı görmeye gelse de Wollstonecraft’ın eseri dönemi içinde okunmalı ve anlaşılmalıdır. Wollstonecraft döneminin egemen paradigmalarına ve anlayışlarına karşı feminist bir eleştiri getirdi. Rousseau veya Burke gibi güç ve güçle erkeklik; Wollstonecraft, kadınlığı hoşluk ve güçsüzlük gibi özelliklerle eş tutan yazarlara hem edebi hem de felsefi yapıtlarıyla karşı çıkıyor.

Hayata Dair Hikayeler, Mary Wollstonecraft, Çeviren: Selen Tekçe Yılmaz, 112 sayfa,
Dizin Kitap, 2022.

Wostonecraft, toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasında eğitime büyük önem verdi. Franklin’e göre Wollstonecraft, çocukluktan ve çocukluğun bir kişinin karakterinin gelişimi üzerindeki etkisinden oldukça etkilenmiştir. (1) Bu nedenle çocukların, özellikle kızların eğitimi onun için oldukça pahalıydı. ‘Hayata Dair Hikayeler’ bu önemi yansıtmak için okunabilir. Bu kitap, Madame Mason’ın annesini kaybetmiş 12 yaşındaki Caroline ve 14 yaşındaki Mary’ye sahip çıkmasının öyküsünü anlatıyor. Her hikaye mutlaka öğrenilmesi gereken temalar ve hayat hikayeleri içerir. Oldukça didaktik bir tarzda kaleme alınan bu eser, ilk dönem çocuk edebiyatı örnekleri arasında yer almaktadır. Burada iki değerli noktaya değinilebilir. Birincisi, bu çalışma Mary Wollstonecraft’ın kız çocuklarının eğitimine verdiği değerin edebi bir yansımasıdır. Wollstonecraft bu sayede toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda bilinç kazanılabileceğini ve sonunda bu eşitliğin sağlanabileceğini düşünmektedir. İkinci önemli nokta ise, ataerkil yönelimler tarafından erkeğe bağımlı olarak görülen ve eğitimlerini erkekler tarafından şekillendirilmesi gereken kadın ve kız çocuklarının bizzat bir kadın tarafından eğitilmeleridir. Hikayelerden yola çıkarak Madame Mason’un kendi kendine öğrettiği fikrine kapılmamak mümkün değil. Ferguson ve Todd’a göre Wollstonecraft, deneyimi en değerli öğretmen olarak görüyor. (2)

Hayat Hikayeleri’nin temel amacı, çocuklara erdemli olan davranış ve düşünme biçimlerini öğretmektir. Tüm öykülerde Madame Mason, çocuklara manevi bedelleri çeşitli deneyimler ve öğretilerle son derece dindar bir şekilde aktarır. Çocuklar gönüllü olarak Mason’u dinler ve ne dediğini anlamaya çalışırlar. Anlatılarında dini referanslar bol olsa da Ferguson ve Todd’a göre Madam Mason, kitabın yazıldığı dönem olan 18. yüzyıl için akılcı, akılcı, duyarlı ve yardımseverdir. Karakterini kullanarak düzelttiğini söylüyorlar.

Sonuç olarak Wollstonecraft, kendi hayatından edindiği tecrübeleri de dikkate alarak kadınların ve kız çocuklarının eğitimine verdiği değeri ‘Hayata Dair Hikayeler’de yansıttı. Dolayısıyla bu hikâyelerin hem bireysel pişmanlıkları hem de toplumsal eşitsizlikleri düzeltmeye adanmış olduğunu söyleyebiliriz. Wollstonecraft bunu yaparken gerekli gördüğü erdemleri dini bir temelde sunsa da verdiği örneklerdeki dünyevi unsurlar da bir rasyonalizasyon çabası içermektedir.

dipnotlar

bir.Caroline Franklin, Mary Wollstonecraft: Bir Edebi Hayat, New York: Palgrave Macmillan, 2004.
2.Moira Ferguson, Janet Todd, Mary Wollstonecraft, Boston: Twayne Publishers, 1984.
3.yaş